दीप, दीपक, दिवा किंवा दिया हे पातळ पात्र आहे ज्यात सुती वात आणि तेल किंवा तूप घेऊन ज्योत प्रज्वलित होते. पारंपारिक दिवे मातीचे आहेत परंतु धातूचे दिवेही प्रचलित आहेत. प्राचीन काळी हे प्रकाशयोजनासाठी वापरले जात असे, परंतु विजेचा शोध लागल्यानंतर आता सजावटीच्या वस्तू म्हणून याचा अधिक वापर केला जातो. धार्मिक आणि सामाजिक विधींमध्ये त्याचे महत्त्व अजूनही आहे. हे पाच घटकांपैकी एक मानले जाते, ते अग्निचे प्रतीक आहे. दिवा लावण्याचा मंत्र देखील आहे [ब] जो सर्व शुभ प्रसंगी पठण करतो. असे म्हटले आहे की आरोग्य आणि संपत्ती देऊन, सुंदर आणि कल्याणकारी असलेल्या आपल्या दिव्याच्या बुद्धिमत्तेच्या विकासासाठी आम्ही आपले स्वागत करतो.
आपल्या हिंदू धर्मात दिवा लावणे किंवा दिवा लावणे हे खूप शुभ मानले जाते आणि असे म्हणतात की दिवे लावण्याने देवालाही आनंद होतो. कोणत्याही मांगलिक कार्यात दिवे लावण्याचा कायदा आहे, त्याशिवाय सकाळ आणि संध्याकाळी दिवे लावले जातात. असे म्हणतात की दिव्याच्या माध्यमातून आपण आपल्या प्रतिष्ठित दैवताशी संपर्क साधतो आणि आपल्या मनातल्या कोणत्याही इच्छेसाठी आपण दिवा लावून देवाला विचारतो.
प्रत्येक देवतासमोर दीप दिवे लावले जातात परंतु भिन्न इच्छा आणि वेगवेगळ्या देवतांसाठी वेगवेगळ्या प्रकारचे दिवे लावले जातात. परंतु दिवा लावताना आपल्याला काही गोष्टी लक्षात घ्याव्या लागतात.
आपले डोके झाकून ठेवा
जेव्हा आपण कोणतीही पूजा किंवा शुभ कार्य वगैरे करता तेव्हा आपण आपले डोके झाकून ठेवले पाहिजे, आपण पुरुष असो की महिला काही फरक पडत नाही, जेव्हा तुम्ही दिवा लावता तेव्हा आपण आपले डोके नक्कीच बनवावे. कापड किंवा रुमालच्या मदतीने झाकून ठेवा. बहुतेक लोक डोक्यावर आच्छादन न करता दिवा लावण्याची चूक करतात.
दिवा रिक्त जागेत ठेवू नका
दिवा लावताना एकतर तांदूळ, फुलांची पाने, सात प्रकारची धान्ये किंवा दोन संपूर्ण धान्ये त्याखाली ठेवा, कारण दिवा रिकाम्या जागेवर ठेवून कधीही पेटविला जात नाही.
मां दुर्गाची पूजा करण्यासाठी
जर तुम्हाला मां दुर्गा किंवा मां भगवती यांच्यासमोर एखादी इच्छा ठेवायची असेल तर त्या दिव्याच्या समोर दिवे लावताना त्यामध्ये तिळाचे तेल वापरा आणि कापसाऐवजी मोळी किंवा कलवाचा प्रकाश बनवा. हा उपाय करून आई दुर्गा लगेच प्रसन्न होते आणि आपली कृपा दाखवते.
आपल्या प्रतिष्ठित देवताची पूजा करणे
आपल्या पितृदेवतेची उपासना करताना आपल्याला दिवा लावायचा असेल तर गायीच्या मूळ तूप सोबत दिवा लावावा.
शत्रूपासून मुक्तीसाठी
जर आपण शत्रूंनी त्रस्त असाल आणि त्यापासून मुक्त होऊ इच्छित असाल तर मग एक चमेली किंवा मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावा आणि दोन पाकळ्या दिवाात ठेवा. त्यानंतर हनुमानजी आरती करा. तुम्हाला कोणत्याही प्रकारच्या त्रासातून मुक्तता हवी असेल तर दिवा लावताना या मंत्राचा जप करावा.
शुभम करोती कल्याणम, आरोग्य धन संपदाम |
शत्रू शहाणपणाचा विध्वंसक, दीपम ज्योति नमोस्तुते ||
हा उपाय केल्याने शत्रू तुम्हाला कधीच त्रास देणार नाही आणि तुमचे सर्व त्रास दूर होतील.
